Dyrektor Siemiradzki

Na Kartę pamięci bydgoszczan wpisuję Franciszka Sylwestra Jerzego Siemiradzkiego - dyrektora Państwowej Szkoły Przemysłowej w Bydgoszczy. Poniżej biogram, który został umieszczony w tomie II Bydgoskiego Słownika Biograficznego. Zapraszam do lektury.

Franciszek Siemiradzki (1870—1948) 

Urodzony 12 stycznia 1870 roku w Nowogródku. Był synem Franciszka i Zofii z domu Szalewicz. Wykształcenie podstawowe zdobył w domu. Następnie kształcił się w gimnazjum klasycznym w Siedlcach. W czerwcu 1890 roku zapisał się na Wydział Fizyczno-Matematyczny Uniwersytetu Moskiewskiego. Studiował tam jedynie dwa semestry. We wrześniu 1891 roku złożył egzamin do Cesarskiej Wyższej Szkoły Technicznej w Moskwie. 

 

Studia ukończył, a 31 maja 1897 roku otrzymał dyplom i tytuł inżyniera-mechanika. Pracę zawodową podjął 14 czerwca 1898 roku. Zatrudniony został w Zarządzie Kolei Mikołajewskiej w Petersburgu. Pełnił tam funkcję kontrolera-mechanika służby ruchu i telegrafów. We wrześniu 1899 roku objął stanowisko kierownika stacji elektrycznej w Cesarskim Michajłowskim Teatrze w Petersburgu. 4 grudnia 1902 roku przeniesiony został do Głównego Zarządu Kolei przy Ministerstwie Dróg i Komunikacji. Zatrudniono go początkowo na stanowisku starszego pomocnika w Wydziale Technicznym Zarządu.

 

Królewsko-Pruska Szkoła Rzemiosł i Przemysłu Artystycznego.
Fot. Aus dem Posener Lande - September 1913.

Źródło: Bydgoszcz- Okruchy Przeszłości

 

Pracownia rysunku technicznego.
Królewsko-Pruska Szkoła Rzemiosł i Przemysłu Artystycznego.
Fot. Aus dem Posener Lande - September 1913.
 Źródło: Bydgoszcz- Okruchy Przeszłości

Awansował jednak szybko, gdyż w 1905 roku otrzymał tytuł radcy, zaś w 1908 roku zaliczony został do specjalistów w zakresie kierownictwa robót i doradztwa technicznego budownictwa dróg kolejowych. Wkrótce potem 29 listopda 1909 roku powierzono mu nadzorowanie budowy Południowych Kolei Żelaznych. W 1912 roku mianowany został inżynierem państwowym VI rangi. W 1914 roku otrzymał tytuł radcy dworu. W latach 1908—1916 był także lektorem Wydziału Budowlanego Żeńskiego Instytutu Politechnicznego w Petersburgu. Okresowo zajmował się nadzorowaniem zasilania i instalacji elektrycznej w Maryjskiej Cesarskiej Operze. W Zarządzie Kolei pracował do końca sierpnia 1917 roku, następnie we wrześniu tego roku objął stanowisko dyrektora w Szlisselburskich Fabrykach Prochu i Materiałów Wybuchowych. Fabryką kierował do 31 października 1921 roku. Wkrótce potem wrócił do Polski i zamieszkał w rodzinnym Nowogródku. Od 16 kwietnia do 15 lipca 1922 roku był nauczycielem w znanej Państwowej Szkole Budowy Maszyn im. H. Wawelberga i S. Rotwanda w Warszawie.

1) Afisz

 

 

2) Afisz

16 lipca 1922 roku przeniesiony został do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (WRiOP) na stanowisko wizytatora szkół zawodowych. Jako wizytator odwiedził również bydgoską Państwową Szkołę Przemysłu Artystycznego. Była to szkoła z tradycją, ciesząca się dobrą renomą. Powstała jako niemiecka Kunstgewerbeschule. W 1920 roku przejęły ją polskie władze szkolne. Państwowa Szkoła Przemysłu Artystycznego była liczącą się w mieście placówką oświatową. Szczyciła się świetną kadrą pedagogiczną, do której należeli bydgoscy plastycy zatrudnieni w związku z artystycznym profilem szkoły. Decyzją Ministerstwa WRiOP z dniem 1 sierpnia 1923 roku została jednak zlikwidowana. Zastąpiła ją Państwowa Szkoła Przemysłowa, również średniego stopnia, lecz ukierunkowana na kształcenie zawodowe. Z dniem 1 stycznia 1924 roku jej dyrektorem został Franciszek Siemiradzki, który przybył do Bydgoszczy. Jemu właściwie przypadła w udziale organizacja tej szkoły i jej urządzenie. Początkowo zorganizowano dwa wydziały: chemiczno-cukrowniczy i młynarski. Potem powołano funkcjonujące na zasadzie wydziałów: Szkołę Graficzną i Szkołę Rzemieślniczo-Przemysłową. Szkoła dysponowała 11 salami wykładowymi, własnymi warsztatami, biblioteką nauczycielską i uczniowską, doskonale wyposażonymi w pomoce naukowe gabinetami i pracowniami. Okresowo utrzymywała także bursę przy ul. Nowodworskiej 11, w której zamieszkali uczniowie spoza Bydgoszczy. Rzadkością w skali kraju była własna szkolna drukarnia. 

3) Afisz

4) Afisz

Nowy dyrektor zaangażował się również w organizację różnorodnych kursów zawodowych. W 1936 roku przeprowadził kolejną reorganizację szkoły. Zlikwidował wydziały, tworząc w ich miejsce Gimnazjum Mechaniczne. Państwowa Szkoła Przemysłowa była znana z dobrej organizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej i wzorowego wyposażenia technicznego. Oprócz pracy na stanowisku dyrektora szkoły dyrektor Siemiradzki przez 12 lat czynny był jako członek Rady Miejskiej w Bydgoszczy. Reprezentował Narodowy Blok Gospodarczy. Przez 5 lat pełnił także funkcję radcy bydgoskiej Izby Przemysłowo-Handlowej. Był również członkiem zarządu Towarzystwa Handlu Morskiego i Techniki Portowej w Gdyni. Zaangażował się w utworzenie szkoły o tym profilu kształcenia zawodowego. Ponadto uczestniczył w działalności kilku organizacji społecznych i zawodowych. Piastował funkcję pierwszego, długoletniego prezesa bydgoskiego Oddziału Stowarzyszenia Techników Polskich. Zebrania stowarzyszenia odbywały się w pomieszczeniach szkoły, którą kierował. Współpracował z bydgoskimi ogniwami Ligi Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej oraz Polskiego Białego Krzyża. Wybuch II wojny światowej zastał go w Bydgoszczy. 1 września 1939 roku opuścił miasto. Całą okupację zamieszkiwał w Brdowie pod Kołem w majątku swoich przyjaciół. Do Bydgoszczy powrócił 13 kwietnia 1945 roku. Przystąpił wówczas do reaktywowania szkoły, obejmując stanowisko jej dyrektora. Wkrótce Państwowe Szkoły Przemysłowe, którymi kierował tworzyły Gimnazja: Mechaniczne, Elektryczne i Chemiczne. Potem powołano również Gimnazja: Miernicze i Budowlane.

Franciszek Siemiradzki cieszył się wielkim autorytetem. Ceniony był za fachowość, nienaganną kulturę osobistą. Zyskał sobie także uznanie uczniów. Był wymagający w stosunku do siebie i innych.

 

Zmarł 22 stycznia 1948 roku w Bydgoszczy. 

Pochowany został na Cmentarzu Starofarnym przy ul. Grunwaldzkiej.

Cześć Jago Pamięci!

Nagrobek Dyrektora na Cmentarzu Starofarnym

 

Widok na Szkołę Dyrektora z Cmentarza Staforanego

 

Dyrektor posiadał wiele odznaczeń państwowych. Z rosyjskich — Order św. Anny III i II klasy (1906, 1915), Order św. Stanisława III i II klasy (1904, 1910) oraz Medal Pamiątkowy 300-lecia dynastii Romanowych (1913). Przez władze polskie odznaczony został Medalem 10-lecia Odzyskania Niepodległości (1930), Złotym Krzyżem Zasługi (1930) i Brązowym Medalem za długoletnią służbę (1938).

Żonaty był z Teofilą Joanną z d. Przygodzką. Miał dwoje dzieci: Franciszka Adama Konrada (ur. 7 lutego 1899) i Mieczysławę. W Bydgoszczy zamieszkiwał przy ul. Św. Trójcy 37 m. 1.

AP. Bydg., Kartoteka; tamże, KOSPom., sygn. 810—811: Z. Pom. z dnia 24 1 1948; DANIELEWICZ ., FIGURSKA L„ Bydcoskie szkolnictwo, s. 142—153; LEWKÓW B„ LEWKÓW Z., Zarys rozwoju, s. 181, 190; JANISZEWSKA-MINCER B., Rozwój plastyki, s. 120; MROZEK Z., Z dziejów towarzystw, s. 143; tenże, Stowarzyszenie Techników, s. 101—102; PERLIŃSKA A., Siemiradzki Franciszek — biogram, NOT-OW w Bydg.; SZOTA W., „Portret pedagoga”, Gaz. Pom. z dnia 18 XII 1987.

Źródła: 

- Marek Romaniuk [w:] Bydgoski Słownik Biograficzny, tom II. Praca zbiorowa pod redakcją Janusza Kutty. Bydgoszcz, 1995. 

- Afisze: Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy.

- Zdjęcia szkoły czasów pruskich:  Bydgoszcz- Okruchy Przeszłości. Facebook https://tinyurl.com/mpb6w75f [Dostęp: 8 kwietnia 2023].

- Fotografie własne.

Poznaj Ziemię Bydgoską [Mapa i Folder]

W latach 1950-1975 jedną z administracyjnych części Polski było województwo bydgoskie. Obejmowało ono obszar większy, niż dzisiejsze województwo kujawsko-pomorskie, m.in. Chojnice i okolice znajdowały się wówczas w granicach województwa bydgoskiego. 

Na mocy ustawy z 28 czerwca 1950 roku dotychczasowe województwo pomorskie zostało przemianowane na bydgoskie, zgodnie z przyjętą zasadą nadawania nazw województwom od nazw miast, w których znajdowały się siedziby władz wojewódzkich.

Korekta terytorialna z lipca 1950 roku uwzględniała niektóre postulaty zgłaszane w latach poprzednich. Powiat nowomiejski trafił do regionu olsztyńskiego, a powiaty: żniński i mogileński z regionu poznańskiego do bydgoskiego. W wyniku tych zmian województwo zwiększyło swój obszar o ok. 920 km2, a zaludnienie o ok. 50 tys. osób.

Województwo bydgoskie na mapie samochodowo-krajoznawczej wydanej przez Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych. Warszawa 1971

Mapa o wyższej rozdzielczości

 

Województwo liczyło początkowo 24 powiaty, a od 1955 roku 26 powiatów, gdyż utworzono wówczas powiat radziejowski z części dotychczasowego powiatu aleksandrowskiego i powiat golubsko-dobrzyński z części powiatów: rypińskiego, lipnowskiego, wąbrzeskiego oraz brodnickiego. Geometrycznym środkiem województwa była miejscowość Przyłubie, leżąca w połowie drogi między Bydgoszczą a Toruniem. 

Tak o województwie bydgoskim można było przeczytać w  

„ Małej Encyklopedii Powszechnej PWN”. Warszawa 1969.:

„BYDGOSKIE WOJEWÓDZTWO, w środk. Polsce; 20 892 km2, 1,9 mln mieszk. (1967); krajobraz nizinny, z dużą liczbą jezior (Pojezierze Południowo-bałtyckie) — największe: Gopło, Charzykowskie, Pakoskie; przez środek województwa płynie Wisła, do której uchodzą m.in. Drwęca, Brda (połączona Kanałem Bydgoskim z Notecią), Wda; w środk. części i na pn. większe kompleksy leśne (Bory Tucholskie); gleby w pd. części (Kujawy) b. żyzne — czarne ziemie, na pozostałym terenie — bielicowe gliniaste i piaskowe, w dolinie Wisły— mady; surowce mineralne: sól kamienna i gips (k. Inowrocławia), wapień, torf; w.b. jest jednym z bardziej uprzemysłowionych woj. w Polsce; przemysł spoż., środków transportu, maszyn., chem., drzewny, elektrotechn., gumowy; w.b. dostarcza Polsce największej ilości cukru, sody i obuwia (gł. gumowego); wysoka kultura rolna; uprawa ziemniaków, zbóż, buraków cukrowych i in.; gł. m.: Bydgoszcz, Toruń, Grudziądz, Włocławek, Inowrocław; uzdrojowiska: Ciechocinek, Inowrocław”.

„Poznaj Ziemię Bydgoską” to folder z 1970 roku  promujący województwo bydgoskie wydany przez Wojewódzki Komitet kultury Fizycznej i Turystyki oraz Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej w Bydgoszczy. Folder obejmuje najważniejsze miejscowości i ich atrakcje turystyczne ówczesnego województwa bydgoskiego. Autorami tekstów byli Paweł Dzianiasz i Janusz Umiński. W publikacji wykorzystano zdjęcia Czesława Woźnego. Opracowanie Graficzne wykonał Henryk Głowacz. Wydaniem folderu zajęły się Prasowe Zakłady Graficzne RSW „ Prasa” z ulicy Dworcowej 13. Nakład 15.000 egzemplarzy. Numer zamówienia 3561/70 D11/1572. Cena 6 zł.

1) Kolaż miejscowości

 

2) Bydgoszcz - szczyt schodkowy gotyckiej 

fary z XV/XVI w.

 

3) Bydgoszcz - Spichrze nad Brdą z XVIII o XIX w.

 

4) Toruń - panorama Starego Miasta 

od strony Wisły

 

5. Toruń - Brama Żeglarska, w głębi kościół

p.w. św. Jana z XIII w.

 

6) Biskupin - prasłowiańskie osiedle 

obronne z około 550-400 r. p.n.e.

 

7) Biskupin fragment rekonstrukcji

osady obronnej

 

8) Chełmno - panorama od strony południowego 

wschodu

 

9) Chełmno - renesansowy ratusz z XVI w.

 

10) Włocławek - panorama miasta od 

strony Szpetala

 

11) Włocławek - kaplica renesansowa biskupa

J. Tarnowskiego z XVII w.

 

12) Chojnice - fragment murów miejskich z

Bramą Człuchowską (Muzeum Regionalne)

 

13) Chojnice - cmentarz i obelisk ku czci poległych i 

pomordowanych w latach 1939-1945

 

14) Brodnica - ruiny zamku i wieżą zamkową z XIV w.

 

15) Brodnica - Wieża Mazurska z XIV w.

 

16) Lubostroń - widok pałacu

 

17) Lubostroń - klasycystyczny pałac z 1800 r.

 

18) Kruszwica - jezioro Gopło z fragmentem murów

zamkowych i tzw. "Myszą wieżą" z XIV w.

 

19) Kruszwica - romańska kolegiata z XII w.

 

20) Grudziądz - panorama miasta od strony Wisły.

 

21) Grudziądz - gotycki kościół farny p.w. św. Mikołaja

z XIII/XIV w.

 

22) Radzyń Chełmiński - zamek gotycki z XIV w. 

(przed konserwacją)

23) Radzyń Chełmiński - fragment dziedzińca 

zamkowego (po konserwacji)

24) Koronowo - panorama miasta od 

strony szosy do Tucholi

25) Koronowo - kamień upamiętniający 

bitwę pod Koronowem w 1410 r.

26) Golub-Dobrzyń - gotycko-renesansowy zamek

Anny Wazówny z XIV w. 

27) Golub-Dobrzyń - fragment kościoła gotyckiego

p.w. św. Katarzyny w Golubiu z XIII/XIV w.

28) Kolaż miejscowości

„Pożegnanie Papieża”

W 18. rocznicę śmierci Świętego Jana Pawła II publikuję artykuł autorstwa Jerzego Derendy, który ukazał się w „Kalendarzu Bydgoskim 2006”.

 

„W sobotę 2 kwietnia 2005 roku o godzinie 21.37 zmarł Papież Jan Paweł II, najwybitniejszy z synów polskiej ziemi. Cały świat ogłosił żałobę. Śmierć Jana Pawła II również dla bydgoszczan była wielkim wstrząsem. Każdemu z nas wydawało się, że oto odszedł nie tylko ktoś bardzo bliski naszemu sercu, ktoś kto umiłował wszystkich ludzi bez względu na przekonania religijne i pochodzenie, ale także duchowy przywódca, którego pomocy może nam teraz zabraknąć. Miasto okryło się żałobą. Flagi na gmachach instytucji i urzędów zostały przepasane kirem i opuszczone do połowy. Odwołano wszystkie imprezy i uroczystości. Bydgoskie media, podobnie jak ogólnopolskie, przerwały nadawanie program ów koncentrując się na tym ważnym wydarzeniu.

 

Msza Święta na Starym Rynku. 

Fot. Robert Sawicki

W niedzielę 3 kwietnia na Starym Rynku odmawiano różaniec w intencji Ojca Świętego. Tysiące ludzi, w milczeniu trzymając się za ręce, stworzyło łańcuch „z życia do życia”. Wieczorem po mszy świętej w katedrze, w rocznicę powołania diecezji bydgoskiej, odbyło się pierwsze publiczne wykonanie „Missa Mundana” skomponowanej przez Piotra Salabera do słów bydgoskiej poetki Małgorzaty Szułczyńskiej. Przed świątyniami i na wielu bydgoskich ulicach zapłonęły znicze. Tysiące świateł ustawiano spontanicznie na Alejach Jana Pawła II.

 

Tysiące zniczy - symbol bydgoskiej pamięci.

Fot. Robert Sawicki

Setki bydgoszczan wyjechało do Rzymu by towarzyszyć Ojcu Świętemu podczas jego ostatniej drogi ziemskiej. W czwartek 7 kwietnia w katedrze odbyła się msza pojednania bydgoskich kibiców. Filharmonia Pomorska zaprosiła bydgoszczan na „Requiem” W.A. Mozarta. Opera Nova - zaproponowała oratorium „Mesjasz” G.F. Handla. O godz. 21.37 z wieży kościoła p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła na pl. Wolności bydgoski trębacz Henryk Drążek odegrał oazową pieśń „Barka” umiłowaną przez Jana Pawła II.

 

Żal, smutek i głęboka refleksja. 

Fot. marek Chełminiak

W piątek 8 kwietnia, w dniu pogrzebu Jana Pawła II, odwołano zajęcia w szkołach i uczelniach, zawieszono imprezy. Na uroczystości pogrzebowe wyjechała do Rzymu bydgoska delegacja. Mimo ulewnego deszczu ceremonię pogrzebową na telebimie na Starym Rynku w Bydgoszczy oglądały tłumy ludzi.

Podczas tych dni bydgoszczanom towarzyszył smutek, płacz, żal, a jednocześnie głęboka, budująca refleksja. „W nauczaniu papieża - mówił bp Jan Tyrawa - chodziło o spór dotyczący rozumienia wolności. Spór o wolność budzi spór o wartości. Wolność porównałbym do dzbana. Musimy go czymś wypełnić: wielkimi wartościami lub banałem...”. Ks. dr Wojciech Szukalski, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Bydgoskiej powiedział, że śmierć Papieża odsłoniła w ludziach pokłady serca i duszy dotąd drzemiące i pokazała, jak wiele w nich dobra i mądrości.

 

Bydgoscy pielgrzymi na uroczystościach 

pogrzebowych w Rzymie.

Fot. Konstanty Dombrowicz

Papież Jan Paweł II darzył Bydgoszcz szczególną estymą. Przyjechał do nas 9 czerwca 1999 roku, choć nasze miasto nie było stolicą diecezji, co już stanowiło wyróżnienie. Za jego pontyfikatu powstała diecezja bydgoska, fara podniesiona została do godności Katedry, bazylika do godności Bazyliki Mniejszej, a kościół p.w. Świętych Polskich Braci Męczenników do godności Sanktuarium Nowych Męczenników. Zaszczytem dla Bydgoszczy było przyjęcie przez Papieża tytułu Honorowego Obywatela Bydgoszczy w 1999 roku. W naszym mieście powstaje przy ul. Nowodworskiej nowy gmach dla Katolickiej Szkoły Podstawowej im. św. Wojciecha - Pomnik Jana Pawła II”.