poniedziałek, 28 sierpnia 2023

Wielka rozbudowa drukarni

Historia Zakładów Graficznych w Bydgoszczy jest naprawdę przebogata. W końcu w naszym mieście działały one pod różnymi nazwami przez ponad 200 lat. Skupiłem się na dwóch aspektach: na rozbudowie Zakładów w latach 1947-1951 i 1957-1962 oraz na produkcji Zakładów w latach 1945-1965.
 

Korzystałem z publikacji pt.: 150 lat Zakładów Graficznych w Bydgoszczy na tle dziejów drukarstwa pomorskiego, Bydgoszcz, maj 1965. Kolegium Redakcyjne: Eugeniusz Jeliński, Jan Kaługa, Mieczysław Karabasz, Edmund Lohse, Paweł Meraszyński, Sylwester Mrówczyński, Edmund Müller, Stanisław Olejniczak. Zespół Redakcyjny: Jerzy Bartnicki, Mieczysław Karabasz, Stanisław Olejniczak. Opracowanie: Jerzy Bartnicki. 

Już w roku 1946 wyłoniła się potrzeba powiększenia zdolności produkcyjnej Zakładów. Postanowiono więc zwiększyć i zmodernizować park maszynowy oraz rozbudować drukarnię. Projekt sporządzony przez architekta Jana Kossowskiego przewidywał dobudowanie do istniejącego głównego budynku produkcyjnego trzech skrzydeł, tworzących czworobok funkcjonalnie połączonych z sobą budynków.

 1. Plan sytuacyjny Zakładów

2. Makieta Zakładów

Po pewnych zmianach projektu, przystąpiono do rozbudowy w końcu sierpnia 1947 roku. Wykonawcą było Społeczne Przedsiębiorstwo Budowlane. Budowa trzech skrzydeł 4-kondygnacyjnych, prowadzona w kolejnych trzech etapach, trwała do końca 1950 roku. W trakcie wykańczania trzeciego skrzydła przystąpiono do przebudowy dotychczasowego głównego budynku oraz lewej i prawej oficyny. Kapitalnemu remontowi poddano również budynek administracyjny. 

 
3. Budynek administracyjny od strony
 ul. Jagiellońskiej

 Przebudowę budynku głównego i oficyn, jak również remont budynku administracyjnego ukończono ostatecznie w pierwszych miesiącach 1952 roku. Powierzchnia nowych budynków wynosiła 5 600 metrów kwadratowych, ich kubatura około 18 tysięcy metrów sześciennych. Tym samym zabudowania Zakładów powiększyły się prawie dwukrotnie. Dzięki przebudowie głównego budynku uzyskano na jego IV kondygnacji, na której poprzednio znajdował się dział offsetowy, obszerną i piękną świetlicę ze sceną i zapleczem. W głównym budynku i w oficynach zlikwidowano liczne zakamarki, stwarzając przestronne i jasne pomieszczenia produkcyjne. W większości działów założono wentylację nawiewną i wywiewną. Wszystkie przebudowane obiekty otrzymały dachy ceramiczne zamiast dotychczasowego pokrycia papowego.

4. Wiecha na konstrukcji dachowej

Inwestycje maszynowe powiązane były z zamierzeniami budowlanymi. Rozbudowa w latach 1947 - 1951 umożliwiła zwiększenie i umasowienie produkcji podręczników szkolnych. Do roku 1952 prawie wszystkie książki szyte były drutem i miały okładki kartonowe. W tym czasie wyłania się potrzeba uruchomienia działu opraw twardych. Dla osiągnięcia tego celu oraz planowanego rozwoju działu offsetowego postanowiono dalszą rozbudowę zakładów. Pierwszy projekt przewidywał wybudowanie oddzielnej introligatorni i magazynu papieru poza zakładem na peryferiach miasta przy ul. Fabrycznej. Ostatecznie jednak zdecydowano budowę w bezpośrednim sąsiedztwie zakładów, na co po dłuższych staraniach uzyskano zgodę władz miejskich. W lipcu 1957 roku przystąpiono do rozbiórki baraku administracyjnego i Domu Książki, znajdującego się na terenie przyszłej budowy. W zamian wybudowano Domowi Książki nowe pomieszczenie przy ul. Świerczewskiego (dziś Świętej Trójcy). W latach 1957-1959 powstał w stanie surowym 4-kondygnacyjny budynek produkcyjny, na którym wiechę zawieszono w styczniu 1960 roku. 

3. Budynek w stanie surowym

Zanim można było zadość uczynić tej tradycji, piętrzyło się sporo przeszkód. Pierwsze ukazały się już przy robotach ziemnych. Wykopy zalewała woda, grunt okazał się bardziej złożony aniżeli wykazywały to wyniki wstępnych wierceń geologicznych. Niedopracowana dokumentacja, brak żelaza zbrojeniowego i sprzętu instalacyjnego, okresowy brak środków inwestycyjnych, a przede wszystkim brak na budowie dostatecznych sił roboczych ściąganych ponadto często do priorytetowych innych robót, opóźniały budowę.

 4. Roboty ziemne

5. Zakładanie stropu nad piwnicami

6. Zakładanie filarów
 
Roboty instalacyjne i wykończeniowe trwały do końca 1962 roku Generalnym wykonawcą było Terenowe Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego w Bydgoszczy. Roboty wentylacyjne wykonywane przez Przedsiębiorstwo Budowy Urządzeń Wentylacyjnych ,,Klimat" w Warszawie szły opornie i trwały do końca 1964 roku

Nowy budynek przyjmowano do użytku etapami. Jako pierwszą przyjęto w 1961 roku trzecią kondygnację dla introligatorni. Wkrótce uruchomiono tam nowoczesną linię potokową oprawy twardej, dobrze wyposażoną w maszyny i zmechanizowaną.

W tym samym roku drugą kondygnację objął w użytkowanie dział maszyn offsetowych, a w następnym wprowadziły się na czwartą kondygnację przygotowalnia offsetowa (foto, rysownia, retuszernia) oraz aparaty reprodukcyjne chemigrafii.

7. Budowa II piętra

Parter zajęła również w 1962 roku ekspedycja gotowych wyrobów. Jako ostatni dział wprowadziła się na parter trawiarnia chemigrafii na początku 1963 roku. Kubatura nowego budynku, bezpośrednio połączonego na drugiej i trzeciej kondygnacji z działami produkcyjnymi dotychczasowych budynków, wynosi 15 000 m sześciennych, a powierzchnia użytkowa 3609 m kwadratowych.

8. Budynki produkcyjne od strony Parkowej (dziś 19 marca 1981)

Dzięki pobudowaniu nowego obiektu produkcyjnego rozwiązany został problem masowej oprawy twardej, a jednocześnie nowe pomieszczenia pozwoliły na bardziej racjonalne usytuowanie stanowisk pracy w całej introligatorni — największym dziale zakładów. Unowocześnienie i polepszenie warunków pracy nastąpiło w dziale offsetowym i chemigrafii, racjonalnie usprawniono spływ gotowej produkcji do pakowni i ekspedycji. Na rozbudowie zyskała również zecernia ręczna, której można było oddać część pomieszczenia, zajętego poprzednio przez dział offsetowy. 

9. budynki produkcyjne od strony Parkowej (dziś 19 marca 1981)
 
10. Elewacja Zakładów od strony Al. 1 Maja  (dziś Gdańska)

W piwnicy ulokowano centralną kotłownię dla całego obiektu, komorę klimatyzacyjną i szlifiernię płyt offsetowych. Wartość inwestycji budowlanych i maszynowych, przeprowadzonych w latach 1945 — 1964 przekraczała 46 milionów złotych.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz