Bydgoszczanie w Auschwitz

76. rocznica wyzwolenia obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. 

W Biurze Informacji o Byłych Więźniach znaleźć można sylwetki kilkuset bydgoszczan. 

 

Opisy zdjęć wg Muzeum KL Auchwitz. 

Osoby zostały przedstawione alfabetycznie.

Cześć Ich Pamięci!

Adamski, Eduard

(numer więźniarski: 20168)

urodzony: 1921-09-19, miejsce urodzenia: Bromberg, 

zawód: Laufbursche; Zahntechniker

Podstawa informacji: 

1. Bunkerbuch 2. Fotografia 3. Leichenhalle 4. Zugangsliste

 

 Źródło: 

 Archiwum Państwowego Muzeum 

Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

 

Poznaj historię Edwarda Adamskiego  

***

Flegier, Henryk
(numer więźniarski: 876)
urodzony: 1923-07-03, miejsce urodzenia: Bydgoszcz, 

zawód: uczeń gimnazjalny
Losy:
1. 1940-06-20, Auschwitz, przybycie do obozu
2. zginął 8.9.1942 r. w KL Auschwitz,
Podstawa informacji: 1. Auschwitz I - Block 4 2. Fotografia 

3. Sterbebücher 4. krakowska księga pamięci

 

 Źródło: 

 Archiwum Państwowego Muzeum 

Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

 

***

Krause, Eduard
(numer więźniarski: 21424)
urodzony: 1908-09-29, miejsce urodzenia: Bromberg, Bydgoszcz,
zawód: schlosser (ślusarz)
Losy:
1. 1942-08-12, Auschwitz, zginął
Podstawa informacji: 1. Auschwitz I - Block 4
2. Fotografia 3. Häftlingskrankenbau Auschwitz I - Block 20
4. Häftlingskrankenbau Auschwitz I - block 28
5. Sterbebücher 6. Stärkebuch7. Zugangsliste

Źródło: 

 Archiwum Państwowego Muzeum 

Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

 

***

Makuszewski, Zbigniew
(numer więźniarski: 6800)
urodzony: 1920-07-01, miejsce urodzenia: Bromberg, Bydgoszcz.
Losy:
1. przeniesiony w 1943 r. do KL Buchenwald,
2. 1942-04-27, Auschwitz, przybycie do obozu,
Podstawa informacji 1. Fotografia 2. Häftlingskrankenbau Auschwitz I - Block 20
3. Häftlingskrankenbau Auschwitz I - block 284. Transportlisten andere KL
5. krakowska księga pamięci 

Źródło: 

 Archiwum Państwowego Muzeum 

Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

 

***

Matuszewski (w obozie również jako Krüger), Henryk
(numer więźniarski: 5860)
urodzony: 1922-06-16, miejsce urodzenia: Bydgoszcz
Losy:
1. 1940-10-08, Auschwitz, przybycie do obozu
2. przeniesiony w 1944 r. do KL Flossenbürg, przeżył,
Podstawa informacji:
1. Fotografia 2. Häftlingskrankenbau Auschwitz I - Block 20 (II)
3. Häftlingskrankenbau Auschwitz I - block 28 4. Transportlisten andere KL
5. krakowska księga pamięci

Źródło: 

 Archiwum Państwowego Muzeum 

Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

 

***

Przegietka, Alojzy
(numer więźniarski: 16754)
urodzony: 1921-04-18, miejsce urodzenia: Bydgoszcz, zawód: elektrotechnik
Losy:
1. 1941-05-29, Auschwitz, przybycie do obozu
2. zginął rozstrzelany 14.7.1942 r. w KL Auschwitz,
Podstawa informacji:
1. Fotografia 2. Sterbebücher 3. Stärkebuch 4. Zugangsliste
5. warszawska księga pamięci

Źródło: 

 Archiwum Państwowego Muzeum 

Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

 

***

Smorowski, Mieczysław
(numer więźniarski: 13588)
urodzony: 1903-07-09, miejsce urodzenia: Bydgoszcz, zawód: gospodarz
Losy:
1. 1941-04-06, Auschwitz, przybycie do obozu
Podstawa informacji: 1. Fotografia 2. Zugangsliste
3. warszawska księga pamięci

Źródło: 

 Archiwum Państwowego Muzeum 

Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

 

***

Suligowski, Feliks
(numer więźniarski: 8635)
urodzony: 1892-11-18, miejsce urodzenia: Bydgoszcz, zawód: burmistrz
Losy:
1. zginął rozstrzelany 25.1.1943 r. w KL Auschwitz,
Podstawa informacji: 1. Bunkerbuch 2. Fotografia 3. Sterbebücher
4. Zugangsliste 5. lubelska księga pamięci

Źródło: 

 Archiwum Państwowego Muzeum 

Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

 

***

Szatkowski, Franz
(numer więźniarski: 87442)
urodzony: 1921-04-13, miejsce urodzenia: Bydgoszcz
Podstawa informacji: 1. Fotografia
2. Häftlingskrankenbau Auschwitz I - Block 20

 Źródło: 

Archiwum Państwowego Muzeum 

Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

Pruska szkoła w Bydgoszczy

"Pruskie szkolnictwo średnie w Bydgoszczy w latach 1815-1920" autorstwa Radosława Michny. Książka zapowiada się nieźle, dlatego wrzucam na bloga informację.  

Ze wstępu:

"[...] Problematyka pruskiego szkolnictwa w Bydgoszczy nie posiadała dotąd całościowego, monograficznego opracowania. Ogólny zarys dziejów szkół z tego okresu został przedstawiony w pierwszym tomie monografii pt. Historia Bydgoszczy. Fragmentaryczne informacje o rodzajach i działalności poszczególnych placówek edukacyjnych zawarto w książce pt. Aus Brombergs Vergangenheif, wydanej w RFN w 1973 roku. W drugim tomie Encyklopedii Bydgoszczy zamieszczono dział Oświaty, którego redaktor Edward Małachowski z współautorami opracował poszczególne hasła odnośnie pruskiego systemu szkolnictwa i szkół. Zagadnienie administracji szkolnictwa, jego stanu i procesu rozbudowy sieci szkolnej Regencji Bydgoskiej w latach 1815-1920, zostało dość obszernie zaprezentowane w trzech publikacjach, wydanych w Niemczech Zachodnich w latach 60. i 70. XX wieku. Dane na temat działalności pojedynczych szkół średnich w Bydgoszczy występują tam jednak w niewielkim stopniu".

 ***

 "Praca dra Michny to pierwsza kompleksowa praca o dziejach oświaty bydgoskiej w okresie przedrozbiorowym i w okresie zaboru pruskiego. [...] Praca w drobiazgowy sposób prezentuje rozwój szkół, ich uczniów, nauczycieli i bazę materiałową. Autor zwraca także uwagę na życie społeczno-polityczne miasta, regencji i prowincji, w którego realiach były osadzone opisywane placówki oświatowe. [...] Dzięki pracy Autora poznajemy nie tylko dzieje szkół, ale również poszczególnych budynków szkolnych, które przejęte zostały przez władze miasta po powrocie Bydgoszczy do Macierzy i w których do dziś istnieją polskie szkoły średnie".

Z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Alberta Kotowskiego

"Pruskie szkolnictwo średnie w Bydgoszczy w latach 1815-1920" Radosława Michny to opracowanie dotyczące zagadnienia, które dotąd nie było przedmiotem całościowych badań historycznych i odrębnego opracowania monograficznego. Wydana praca wypełnia poważną lukę w historiografii miasta. Temat sformułowany w tytule zaprezentowano w nieco szerszym zakresie zyskując niezbędną perspektywę i kontekst historyczny. [...] Książka Radosława Michny jest udaną próbą wszechstronnego i wyczerpującego przedstawienia pruskiego szkolnictwa średniego na reprezentatywnym przykładzie Bydgoszczy, pełniącej rolę lokalnego ośrodka władzy, centrum życia gospodarczego i kulturalnego. Praca dotyczy niemieckich szkół średnich w XIX i na początku XX wieku. Uwzględnia wątki polskie, jak udział uczniów i absolwentów Polaków oraz stopniową polonizację miejscowego szkolnictwa w 1920 roku po powrocie Bydgoszczy do Macierzy, którego jubileusz 100-lecia obchodzimy w 2020 roku".

Z recenzji wydawniczej dr hab. Marka Romaniuka

Radosław Michna, Pruskie szkolnictwo średnie w Bydgoszczy w latach 1815-1920, Instytut Wydawniczy "Świadectwo", Wydanie I, ISBN 978-83-7456-288-1, Bydgoszcz 2020, ss.457.
Książka wzbogaciła serię wydawniczą "Biblioteczki Bydgoskiej" Instytutu Wydawniczego "Świadectwo".

Wystawa, która była blisko

 W zasobach Narodowego Archiwum Cyfrowego znalazłem ciekawe fotografie. Przedstawiają one robotników podczas prac związanych z przygotowaniem terenu pod Wystawę Ogólnopomorską. Na zdjęciach wykonanych w 1939 roku w pobliżu ulic Żeglarskiej i Unii Lubelskiej widoczne są mi.in.  Mosty kolejowe w kierunku Jachcic, tereny dzisiejszego Tyco Electronics, dawna zajezdnia tramwajowa. W dali wieża kościoła na Placu Piastowskim oraz tyły kamienic przy ulicy Dworcowej. 

 

 Niwelacja terenu pod budowę Wystawy Ogólnopomorskiej.

Widoczne mosty kolejowe. NAC/1939

 

  Wybuch II wojny światowej pokrzyżował plany milionom ludzi na świecie. Zawieszone zostały pomysły, przedsięwzięcia i inwestycje. Jednym z nich była planowana na rok 1941 Wystawa Ogólnopomorska w Bydgoszczy. 24 lutego 1939 roku minister przemysłu i handlu udzielił miastu koncesji na urządzenie Wystawy Ogólnopomorskiej w Bydgoszczy w czasie od 15 maja do 15 sierpnia 1941 roku. Według koncesji wystawa miała objąć całokształt dorobku Wielkiego Pomorza i wytwórczości przemysłowej, rolniczej, rzemieślniczej, naukowej, kulturalnej, itd.  Jak donosił Dziennik Bydgoski  z dnia 12 marca 1939 roku Zarząd Miejski już w części zmontował aparat wystawowy, angażując kierowników technicznych i handlowych. Tereny miały być bardzo rozległe i jedna część miała ciągnąć się od ulicy Królowej Jadwigi do mostów kolejowych i miała stanowić cześć reprezentacyjną wystawy. Natomiast druga część wystawy znajdować się miała na Jachcicach i przeznaczona była na pomieszczenie wystawy rolniczej i wesołego miasteczka. 

 

 Niwelacja terenu pod budowę Wystawy Ogólnopomorskiej.

Fabryka Ciszewskiego, później Eltra. 

Dzisiaj Tyco Electronic  NAC/1939

 

  Dzięki sprzyjającej pogodzie w ciągu sześciu tygodni zatrudnieni robotnicy uporządkowali i zniwelowali teren pod wystawę, a w najbliższym czasie przystąpiono do budowy pawilonów według gotowego już planu.

 Niwelacja terenu pod budowę Wystawy Ogólnopomorskiej.

Widoczne tyły kamienic przy ul. Dworcowej. NAC/1939

 

  Wystawa miała zobrazować wysiłki w usprawnieniu administracji państwa i samorządu, a nadto wykazać bezsprzecznie polskość Pomorza. Przedsięwzięcie miało pokazać korzyści płynące z dostępu Rzeczpospolitej do morza, przy równoczesnym wykazaniu konieczności wzrostu żeglugi na naszych drogach wodnych łączących bliższe i dalsze zaplecze z polskim Bałtykiem. 

 Niwelacja terenu pod budowę Wystawy Ogólnopomorskiej.

Budynek zajezdni tramwajowej NAC/1939

 

  Ówczesny prezydent Bydgoszczy Leon Barciszewski pytany przez redaktora Dziennika Bydgoskiego z dnia 15 marca 1939 roku o to, kto jest właściwie inicjatorem Wystawy Bydgoskiej odpowiedział: 

 

- "Panie Redaktorze, to właściwie trudno ustalić. W każdym razie inicjatorem jest sama Bydgoszcz. Wkrótce po objęciu przeze mnie urzędowania spotkałem się z tą myślą w kołach przemysłowych, kupieckich i rzemieślniczych. Myśli te nie były wówczas wyraźne i jasne, ale wszyscy byli zdania, że Bydgoszcz powinna coś zrobić".     

 

 Niwelacja terenu pod budowę Wystawy Ogólnopomorskiej.

Drugi o prawej Leon Barciszewski. NAC/1939

 

  Została ustalona forma organizacyjna Wystawy. Miała ona charakter "kombinowany". Z jednaj strony działała spółka udziałowa w oparciu o autorytet miasta Bydgoszczy w charakterze czynnika wykonawczego, z drugiej strony występował komitet, jako czynnik obywatelski w charakterze organu doradczego. Była to forma najodpowiedniejsza albowiem zapewniała ona zharmonizowanie wysiłków wszystkich przedstawicieli życia gospodarczego i społecznego około dzieła, które miało być godne Wielkiego Pomorza.

Wywiad z panem dyrektorem Gendaszkiem
Dziennik Bydgoski 19 marca 1939 roku

 Do pomysłu zorganizowania wielkiej wystawy w Bydgoszczy powrócono w 1946 roku.  Zorganizowano wówczas Pomorską Wystawę Przemysłu, Rzemiosła i Handlu, ale w innym miejscu.

Źródła: Dziennik Bydgoski, Narodowe Archiwum Cyfrowe