Franciszek Siemiradzki (1870—1948)
Fot. Aus dem Posener Lande - September 1913.
Królewsko-Pruska Szkoła Rzemiosł i Przemysłu Artystycznego.
Fot. Aus dem Posener Lande - September 1913.
Źródło: Bydgoszcz- Okruchy Przeszłości
Awansował jednak szybko, gdyż w 1905 roku otrzymał tytuł radcy, zaś w 1908 roku zaliczony został do specjalistów w zakresie kierownictwa robót i doradztwa technicznego budownictwa dróg kolejowych. Wkrótce potem 29 listopda 1909 roku powierzono mu nadzorowanie budowy Południowych Kolei Żelaznych. W 1912 roku mianowany został inżynierem państwowym VI rangi. W 1914 roku otrzymał tytuł radcy dworu. W latach 1908—1916 był także lektorem Wydziału Budowlanego Żeńskiego Instytutu Politechnicznego w Petersburgu. Okresowo zajmował się nadzorowaniem zasilania i instalacji elektrycznej w Maryjskiej Cesarskiej Operze. W Zarządzie Kolei pracował do końca sierpnia 1917 roku, następnie we wrześniu tego roku objął stanowisko dyrektora w Szlisselburskich Fabrykach Prochu i Materiałów Wybuchowych. Fabryką kierował do 31 października 1921 roku. Wkrótce potem wrócił do Polski i zamieszkał w rodzinnym Nowogródku. Od 16 kwietnia do 15 lipca 1922 roku był nauczycielem w znanej Państwowej Szkole Budowy Maszyn im. H. Wawelberga i S. Rotwanda w Warszawie.
16 lipca 1922 roku przeniesiony został do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (WRiOP) na stanowisko wizytatora szkół zawodowych. Jako wizytator odwiedził również bydgoską Państwową Szkołę Przemysłu Artystycznego. Była to szkoła z tradycją, ciesząca się dobrą renomą. Powstała jako niemiecka Kunstgewerbeschule. W 1920 roku przejęły ją polskie władze szkolne. Państwowa Szkoła Przemysłu Artystycznego była liczącą się w mieście placówką oświatową. Szczyciła się świetną kadrą pedagogiczną, do której należeli bydgoscy plastycy zatrudnieni w związku z artystycznym profilem szkoły. Decyzją Ministerstwa WRiOP z dniem 1 sierpnia 1923 roku została jednak zlikwidowana. Zastąpiła ją Państwowa Szkoła Przemysłowa, również średniego stopnia, lecz ukierunkowana na kształcenie zawodowe. Z dniem 1 stycznia 1924 roku jej dyrektorem został Franciszek Siemiradzki, który przybył do Bydgoszczy. Jemu właściwie przypadła w udziale organizacja tej szkoły i jej urządzenie. Początkowo zorganizowano dwa wydziały: chemiczno-cukrowniczy i młynarski. Potem powołano funkcjonujące na zasadzie wydziałów: Szkołę Graficzną i Szkołę Rzemieślniczo-Przemysłową. Szkoła dysponowała 11 salami wykładowymi, własnymi warsztatami, biblioteką nauczycielską i uczniowską, doskonale wyposażonymi w pomoce naukowe gabinetami i pracowniami. Okresowo utrzymywała także bursę przy ul. Nowodworskiej 11, w której zamieszkali uczniowie spoza Bydgoszczy. Rzadkością w skali kraju była własna szkolna drukarnia.
Nowy dyrektor zaangażował się również w organizację różnorodnych kursów zawodowych. W 1936 roku przeprowadził kolejną reorganizację szkoły. Zlikwidował wydziały, tworząc w ich miejsce Gimnazjum Mechaniczne. Państwowa Szkoła Przemysłowa była znana z dobrej organizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej i wzorowego wyposażenia technicznego. Oprócz pracy na stanowisku dyrektora szkoły dyrektor Siemiradzki przez 12 lat czynny był jako członek Rady Miejskiej w Bydgoszczy. Reprezentował Narodowy Blok Gospodarczy. Przez 5 lat pełnił także funkcję radcy bydgoskiej Izby Przemysłowo-Handlowej. Był również członkiem zarządu Towarzystwa Handlu Morskiego i Techniki Portowej w Gdyni. Zaangażował się w utworzenie szkoły o tym profilu kształcenia zawodowego. Ponadto uczestniczył w działalności kilku organizacji społecznych i zawodowych. Piastował funkcję pierwszego, długoletniego prezesa bydgoskiego Oddziału Stowarzyszenia Techników Polskich. Zebrania stowarzyszenia odbywały się w pomieszczeniach szkoły, którą kierował. Współpracował z bydgoskimi ogniwami Ligi Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej oraz Polskiego Białego Krzyża. Wybuch II wojny światowej zastał go w Bydgoszczy. 1 września 1939 roku opuścił miasto. Całą okupację zamieszkiwał w Brdowie pod Kołem w majątku swoich przyjaciół. Do Bydgoszczy powrócił 13 kwietnia 1945 roku. Przystąpił wówczas do reaktywowania szkoły, obejmując stanowisko jej dyrektora. Wkrótce Państwowe Szkoły Przemysłowe, którymi kierował tworzyły Gimnazja: Mechaniczne, Elektryczne i Chemiczne. Potem powołano również Gimnazja: Miernicze i Budowlane.
Franciszek Siemiradzki cieszył się wielkim autorytetem. Ceniony był za fachowość, nienaganną kulturę osobistą. Zyskał sobie także uznanie uczniów. Był wymagający w stosunku do siebie i innych.
Żonaty był z Teofilą Joanną z d. Przygodzką. Miał dwoje dzieci: Franciszka Adama Konrada (ur. 7 lutego 1899) i Mieczysławę. W Bydgoszczy zamieszkiwał przy ul. Św. Trójcy 37 m. 1.
AP. Bydg., Kartoteka; tamże, KOSPom., sygn. 810—811: Z. Pom. z dnia 24 1 1948; DANIELEWICZ ., FIGURSKA L„ Bydcoskie szkolnictwo, s. 142—153; LEWKÓW B„ LEWKÓW Z., Zarys rozwoju, s. 181, 190; JANISZEWSKA-MINCER B., Rozwój plastyki, s. 120; MROZEK Z., Z dziejów towarzystw, s. 143; tenże, Stowarzyszenie Techników, s. 101—102; PERLIŃSKA A., Siemiradzki Franciszek — biogram, NOT-OW w Bydg.; SZOTA W., „Portret pedagoga”, Gaz. Pom. z dnia 18 XII 1987.
Źródła:
- Marek Romaniuk [w:] Bydgoski Słownik Biograficzny, tom II. Praca zbiorowa pod redakcją Janusza Kutty. Bydgoszcz, 1995.
- Afisze: Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy.
- Zdjęcia szkoły czasów pruskich: Bydgoszcz- Okruchy Przeszłości. Facebook https://tinyurl.com/mpb6w75f [Dostęp: 8 kwietnia 2023].
- Fotografie własne.
