 |
| Leokadia i Emil Papierkowscy archiwum rodzinne |
Historia pomocy - Rodzina Papierkowskich
Emil i Leokadia Papierkowscy, wraz z trójką dzieci - Jerzym, Zbigniewem i Janina - mieszkali w Bydgoszczy. Emil był nauczycielem w gimnazjum, Leokadia zajmowała się domem. Gdy wybuchła II wojna światowa przenieśli się do Komorowa k. Warszawy, gdzie żyli ich kuzyni. Papierkowscy zamieszkali w willi pewnej starszej, samotnej kobiety. Spędzili w Komorowie cały okres wojny. W 1939 r. niemieccy żołnierze zaaresztowali Emila, na szczęście wkrótce wypuścili go na wolność.
W listopadzie 1939 r. najstarszy syn Papierkowskich Jerzy przyprowadził do domu dwójkę Żydów: Icchaka Rosenblata i Chanę Majzner. Mieli ponad 40 lat, przedstawili się jako rodzeństwo. Przed wojną Rosenblat był właścicielem przedsiębiorstwa włókienniczego w Łodzi. Papierkowscy postanowili im pomóc, udzielić schronienia. Emil pracował wtedy jako sekretarz w gminie, dzięki czemu udało mu się zameldować Żydów i wyrobić im fikcyjne dokumenty. Od tej pory Icchak i Chana mieszkali z Papierkowskimi jako Stanisław i Loda Wambach.
Stanisławowi udało się znaleźć zatrudnienie w Warszawie. Pracował jako dozorca w fabryce, a zarobione pieniądze przekazywał Papierkowskim na utrzymanie. Loda pomagała Leokadii w prowadzeniu domu i pracach w ogrodzie. Wszyscy domownicy żyli jak jedna rodzina, wspólnie jadali posiłki, spędzali czas.
Żaden z sąsiadów nie wiedział, że Papierkowscy pomagają Żydom. Rodzina unikała kontaktów towarzyskich. Jedyną osobą, która zaczęła nabierać podejrzeń był wójt. Nie wszczął jednak żadnych działań, które mogłyby zdemaskować ukrywanych. Stanisław i Loda doczekali u Papierkowskich wyzwolenia. „Uważam, że się dobrze stało, że się chociaż dwoje ludzi uratowało” – wspomina po latach młodszy syn Papierkowskich, Zbigniew.
Po wojnie okazało się, że ukrywani nie byli rodzeństwem, lecz parą. W grudniu 1945 r. wzięli ślub. Wyjechali do Łodzi, potem do Paryża, a w 1949 r. zamieszkali w Izraelu. Papierkowscy wrócili do Bydgoszczy. Po wojnie obie rodziny utrzymywały kontakty listowne.
Za pomoc udzieloną Żydom rodzina Papierkowskich otrzymała w 1985 r. tytuły „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”. W 1986 r. Janina Zduniak z d. Papierkowska odwiedziła rodzinę Rosenblatów w Izraelu.
Emil i Leokadia Papierkowscy, wraz z trójką dzieci - Jerzym, Zbigniewem i Janina - mieszkali w Bydgoszczy. Emil był nauczycielem w gimnazjum, Leokadia zajmowała się domem. Gdy wybuchła II wojna światowa przenieśli się do Komorowa k. Warszawy, gdzie żyli ich kuzyni. Papierkowscy zamieszkali w willi pewnej starszej, samotnej kobiety. Spędzili w Komorowie cały okres wojny. W 1939 r. niemieccy żołnierze zaaresztowali Emila, na szczęście wkrótce wypuścili go na wolność.
W listopadzie 1939 r. najstarszy syn Papierkowskich Jerzy przyprowadził do domu dwójkę Żydów: Icchaka Rosenblata i Chanę Majzner. Mieli ponad 40 lat, przedstawili się jako rodzeństwo. Przed wojną Rosenblat był właścicielem przedsiębiorstwa włókienniczego w Łodzi. Papierkowscy postanowili im pomóc, udzielić schronienia. Emil pracował wtedy jako sekretarz w gminie, dzięki czemu udało mu się zameldować Żydów i wyrobić im fikcyjne dokumenty. Od tej pory Icchak i Chana mieszkali z Papierkowskimi jako Stanisław i Loda Wambach.
Stanisławowi udało się znaleźć zatrudnienie w Warszawie. Pracował jako dozorca w fabryce, a zarobione pieniądze przekazywał Papierkowskim na utrzymanie. Loda pomagała Leokadii w prowadzeniu domu i pracach w ogrodzie. Wszyscy domownicy żyli jak jedna rodzina, wspólnie jadali posiłki, spędzali czas.
Żaden z sąsiadów nie wiedział, że Papierkowscy pomagają Żydom. Rodzina unikała kontaktów towarzyskich. Jedyną osobą, która zaczęła nabierać podejrzeń był wójt. Nie wszczął jednak żadnych działań, które mogłyby zdemaskować ukrywanych. Stanisław i Loda doczekali u Papierkowskich wyzwolenia. „Uważam, że się dobrze stało, że się chociaż dwoje ludzi uratowało” – wspomina po latach młodszy syn Papierkowskich, Zbigniew.
Po wojnie okazało się, że ukrywani nie byli rodzeństwem, lecz parą. W grudniu 1945 r. wzięli ślub. Wyjechali do Łodzi, potem do Paryża, a w 1949 r. zamieszkali w Izraelu. Papierkowscy wrócili do Bydgoszczy. Po wojnie obie rodziny utrzymywały kontakty listowne.
Za pomoc udzieloną Żydom rodzina Papierkowskich otrzymała w 1985 r. tytuły „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”. W 1986 r. Janina Zduniak z d. Papierkowska odwiedziła rodzinę Rosenblatów w Izraelu.
Dyplom dla Emila i Leokadii Papierkowskich i ich dzieci
wydany przez Instytut Yad Vashem
źródło: archiwum rodzinne
Magdalena Stankowska / red. Klara Jackl, maj 2012
Tekst pochodzi z portalu sprawiedliwi.org.pl
Wersja Angielska / English version
