Niemiecka scena teatralna

Deutsche Bühne – niemiecka scena teatralna w Bydgoszczy funkcjonująca w czasach II Rzeczypospolitej (1920–1939). Działała w kompleksie budynków kulturalnych mniejszości niemieckiej przy ul. Gdańskiej 70.

Na potrzeby sceny wzniesiono drewniany budynek na tyłach kamienicy.

 Siedziba niemieckiej sceny teatralnej

Po lewej stronie widoczna pierzeja 

Alei Mickiewicza

Po przejściu Bydgoszczy pod administrację odrodzonego państwa polskiego w 1920 r. zawodowy niemiecki zespół teatralny był zmuszony opuścić wzniesiony w 1896 r. Teatr Miejski. W tej sytuacji mniejszość niemiecka przystąpiła do organizowania amatorskiego ruchu teatralnego, który miał wypełnić lukę po likwidacji teatru zawodowego oraz konkurować z polskimi przedsięwzięciami kulturalnymi. Zespół ten był dotowany przez władze Republiki Weimarskiej, a od 1933 r. III Rzeszy.

Niemiecka scena, która odgrywała ważną rolę w życiu kulturalnym Niemców zamieszkałych w Bydgoszczy w dwudziestoleciu międzywojennym, powstała początkowo jako niewielki teatr amatorski, założony w 1920 r. przez dr. Hansa Tietze, dyrektora prywatnego niemieckiego liceum oraz Willego Damaschke, nauczyciela. Premiera pierwszego spektaklu Die Raüber (Zbójcy) Friedricha Schillera miała miejsce 11 listopada 1920 r. W miarę upływu czasu scena stała się teatrem zawodowym, który zatrudniał aktorów i przekształcił się w instytucję, także muzyczną, mającą zespół operowy i 20-osobową orkiestrę pod batutą dyrektora Bydgoskiego Konserwatorium Muzycznego Wilhelma von Winterfelda. W zespole grali muzycy niemieccy i polscy, z przewagą tych pierwszych. Ewenementem na skalę całej Polski był także młodzieżowy zespół baletowy prowadzony przez choreograf Käthe Toeppe-Plästerer. W opracowaniach historyków można znaleźć opinię, iż na tle innych ówczesnych teatrów niemieckich w Polsce scena ta reprezentowała wysoki poziom.
 

 Założyciel i wieloletni dyrektor teatru dr Hans Tietze

Repertuar teatru dobierano zgodnie z ideą walki o niemiecką kulturę i sztukę; miał też podtrzymywać ducha narodowego wśród mniejszości. Teatr kierował się wskazówkami otrzymywanymi z Niemiec oraz posyłał do Rzeszy szczegółowe sprawozdania z zakończonych sezonów teatralnych. Wystawiano klasyków niemieckich, zwłaszcza dramaty Schillera, m.in. Zbójcy, Intryga i miłość, Don Carlos, Maria Stuart, Trylogia o Wallensteinie i wojnie trzydziestoletniej. Rzadziej sięgano do twórczości Johanna Wolfganga Goethego oraz Gerharta Hauptmanna i Hermanna Sudermanna. Uwzględniano również pozycje wielkiej klasyki obcej – Szekspira, Augusta Strindberga, George'a Bernarda Shawa. W całym sezonie odbywało się ok. 100 spektakli, z czego połowę przeznaczano na przedstawienia muzyczne.

Widownia teatru była zawsze wypełniona w pełni. Na przedstawienia przychodzili także Polacy.

 Zaproszenie na widowisko

Ukłonem w stronę społeczności polskiej była na wysokim poziomie przygotowana akademia z okazji 400 rocznicy urodzin Jana Kochanowskiego 3 maja 1930 r. W jej programie znalazły się: uwertura Christopha Willibalda Glucka do Ifigenii w Taurydzie, Stanisława Moniuszki Elegia oraz niemiecka prapremiera Odprawy posłów greckich Kochanowskiego z muzyką Wilhelma von Winterfelda i pod jego dyrekcją. Niemcy nadali tej uroczystości duży rozgłos, a prasa polska podkreśliła wysoki poziom wykonania koncertu.

Po dojściu Adolfa Hitlera do władzy w Niemczech w 1933 r. nastąpiło przekierowanie repertuaru teatru w stronę ideologii nacjonalistycznej oraz narodowo-socjalistycznej. Zaniechano wystawiania utworów, będących na hitlerowskim indeksie, spadła częstotliwość spektakli muzycznych. W obliczu zaostrzenia sytuacji politycznej między Polską a Niemcami 5 maja 1939 r. starosta bydgoski Julian Suski podjął decyzję o zamknięciu teatru, co spotkało się z gwałtownymi protestami bydgoskich Niemców i ich protektorów z Rzeszy.

 Okładka programu festiwalu teatralnego zorganizowanego 

w 8 rocznicę istnienia Niemieckiej Sceny w Bydgoszczy

Źródło: 

wikipedia.pl

Pomorska Biblioteka Cyfrowa