Bydgoski Marzec'81

Dzięki uprzejmości Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA mamy przyjemność podzielić się z Państwem historycznymi zdjęciami z Wydarzeń Marcowych w Bydgoszczy

Rolnicy walczyli o zalegalizowanie przez władze PRL "Solidarności" chłopskiej. Chłopi byli popierani przez robotniczą solidarność w Bydgoszczy. Mając także wsparcie robotniczej "Solidarności" oraz NSZZ "Solidarność" Rolników Indywidualnych z Poznania (działali od 9 marca 1981) rozpoczęli 16 marca okupację siedziby Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL). Działacze chłopscy weszli w skład delegacji Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego NSZZ „Solidarność”, która 19 marca 1981 r. została  zaproszona na rozmowy w Wojewódzkiej Radzie Narodowej.
 

 Okupacja siedziby Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL) przez rolników z "Solidarności Wiejskiej" i działaczy NSZZ RI "Solidarność". Po przybyciu do Bydgoszczy Jana Kułaja utworzono Ogólnopolski Komitet Strajkowy, który wysunął postulat rejestracji chłopskiego związku zawodowego. Na zdjęciu: ludzie przed siedzibą ZSL.
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA), 

przekazał Józef Lebenbaum.
Ulica Dworcowa 16-18 marca 1981.

Posiedzenie zostało niespodziewanie przerwane. Delegacja MKZ, wraz grupą młodych radnych pozostała jednak na sali. W godzinach wieczornych doszło do interwencji milicji, w trakcie której pobito i wyrzucono z budynku WRN Jana Rulewskiego, Michała Bartoszcze i Mariusza Łabentowicza.

 Jan Rulewski trzeci od lewej podczas burzliwych obrad 

Wojewódzkiej Rady Narodowej

Milicja Obywatelska, którą dowodził major Henryk Bednarek usuwa siłą delegację "Solidarności" z sesji w Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy. Dotkliwie pobici zostali m.in - przewodniczący bydgoskiego MKZ Jan Rulewski oraz Mariusz Łabentowicz i Michał Bartoszcze z "Solidarności" rolników. Wydarzenie to było przyczynkiem do najpoważniejszego kryzysu w stosunkach władza - "S" w trakcie trwania "karnawału Solidarności" (źródło: Encyklopedia Solidarności)

Pobicie działaczy związkowych wywołało natychmiastowy i powszechny protest nie tylko w Bydgoszczy, lecz także w całym kraju. Oburzenie było tym większe, że komunistyczna propaganda w otwarty sposób fałszowała przebieg wydarzeń, twierdzono m.in. iż do żadnego pobicia nie doszło. Napięcie zwiększał dodatkowo fakt, iż trwające w tym samym czasie na terytorium PRL manewry wojskowe Układu Warszawskiego Sojuz ’81 zostały przedłużone. Jak dziś wiemy, przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego weszły w marcu 1981 r. w ostatnią fazę.

Lech Wałęsa przemawia do tłumu w czasie tzw. wydarzeń marcowych.
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA), 
przekazał Józef Lebenbaum.
marzec 1981

Przed siedzibą Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego przy 
ulicy Marchlewskiego 5 (dziś Stary Port) 20 marca 1981 
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA), 
przekazał Józef Lebenbaum.

Przed siedzibą Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego przy 
ulicy Marchlewskiego 5 (dziś Stary Port) 16-18 marca 1981
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA),
 przekazał Józef Lebenbaum

 

Przed siedzibą Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego przy 
ulicy Marchlewskiego 5 (dziś Stary Port) 16-18 marca 1981
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA), 
przekazał Józef Lebenbaum.

marzec 1981, Bydgoszcz, Polska.
Samochód milicyjny na ulicy.
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA), 
przekazał Józef Lebenbaum.
Ulica Jagiellońska

Krajowa Komisja Porozumiewawcza na nocnym posiedzeniu z 23 na 24 III 1981 r. zapowiedziała czterogodzinny strajk ostrzegawczy na 27 III, a w przypadku braku ustępstw ze strony władz – strajk generalny na 31 III 1981 r. Żądano przede wszystkim przeprowadzenia śledztwa w sprawie incydentu w WRN i ukarania winnych pobicia.

Posiedzenie Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność", które obyło się kilka dni po tzw. wydarzeniach bydgoskich. Na zdjęciu m.in Jacek Kuroń, na drugim planie po prawej Lech Kaczyński.
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA), 
przekazał Józef Lebenbaum.
23-24.03.1981

Posiedzenie Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność", które obyło się kilka dni po tzw. wydarzeniach bydgoskich. Na zdjęciu z mikrofonem Andrzej Celiński, obok siedzi Marian Jurczyk, Tadeusz Jedynak, Elżbieta Potrykus. Uczestnicy posiedzenia głosują unosząc legitymacje.
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA), 
przekazał Józef Lebenbaum.
23-24.03.1981

Posiedzenie Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność", które obyło się kilka dni po tzw. wydarzeniach bydgoskich. Na zdjęciu: przemawia Andrzej Gwiazda, na pierwszym planie od prawej siedzą Andrzej Celiński, Lech Wałęsa z fajką, Ryszard Kalinowski, Zbigniew Bujak. W tle zawieszona flaga, godło i tabliczki z napisem: "Solidarność" i "NSZZ".
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA), 
przekazał Józef Lebenbaum.
23-24.03.1981

Posiedzenie Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność", które obyło się kilka dni po tzw. wydarzeniach bydgoskich. Na zdjęciu: przemawia Antoni Tokarczuk, przy nim siedzą: Michał Bartoszcze, Jarosław 
Wenderlich, Krzysztof Gotowski, NN.
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA), 
przekazał Józef Lebenbaum.
23-24.03.1981

Posiedzenie Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność", które obyło się kilka dni po tzw. wydarzeniach bydgoskich. Na zdjęciu: Stanisław Wałęsa (z lewej) i Lech Wałęsa fajką.
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA), 
przekazał Józef Lebenbaum.
23-24.03.1981

Posiedzenie Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność", które obyło się kilka dni po tzw. wydarzeniach bydgoskich. Na zdjęciu uczestnicy posiedzenia z magnetofonami.
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA), 
przekazał Józef Lebenbaum.
23-24.03.1981

Strajk ostrzegawczy był największą demonstracją siły związku, wykazał jego determinację i wysoki stopień organizacji. Prowadzone w coraz większym napięciu rozmowy z rządem doprowadziły do podpisania przez Wałęsę tak zwanej „ugody warszawskiej” i odwołania w ostatniej chwili strajku generalnego. W zamian za to władze złożyły obietnicę przeprowadzenia śledztwa w sprawie pobicia działaczy „Solidarności” oraz rejestracji NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych (co ostatecznie nastąpiło 12 maja).

Odwołanie strajku generalnego i niejasne okoliczności zawarcia porozumienia przyczyniły się do wzrostu napięcia w NSZZ „Solidarność”. Związek nigdy już nie zmobilizował w swoich sił w takim stopniu, jak w okresie kryzysu bydgoskiego. tekst Łukasz Kamiński

Marzec-kwiecień 1981, Bydgoszcz, Polska.
Strajk NSZZ RI "Solidarność". Informacja o strajku na oknie kiosku.
Fot. Lech Ścibor-Rylski, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA) 
przekazał Józef Lebenbaum.

Marzec-kwiecień 1981, Bydgoszcz, Polska.
Strajk NSZZ RI "Solidarność". Plakaty na szybach; "90 spokojnych dni zachwiane" 

oraz "Kto jest winien zerwania umowy społecznej".
Fot. Lech Ścibor-Rylski, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency (IPA) przekazał Józef Lebenbaum.

Zobacz także: Stan Wojenny w Bydgoszczy

Polecamy lekturę:

Kryzys bydgoski 1981. Przyczyny, przebieg, konsekwencje. Tom I. Monografia
Krzysztof Osiński, Piotr Rybarczyk, Kryzys bydgoski 1981. Przyczyny, przebieg, konsekwencje. Tom I. Monografia, Bydgoszcz–Gdańsk–Warszawa 2013, 392 s. + 32 s. wkł. zdj.

"Lokalny incydent, do jakiego doszło 19 marca 1981 r. w Bydgoszczy, spowodował kryzys społeczno-polityczny, który objął swoim zasięgiem całą Polskę. W trzeciej dekadzie marca 1981 r. przez kraj przetoczyła się fala strajków przeciwko bezkarności władzy. Żądano ukarania winnych wyrzucenia przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej delegacji „Solidarności” z sali posiedzeń Wojewódzkiej Rady Narodowej i pobicia trzech związkowców. Dramatyzm sytuacji potęgowały odbywające się w tym czasie w Polsce manewry wojsk Układu Warszawskiego „Sojuz ’81”. Na tle stosunku do sprawy bydgoskiej spolaryzowały się postawy wewnątrz dwóch głównych obozów sceny politycznej – PZPR i „Solidarności”. Po obu stronach ujawnili się zarówno dążący do konfrontacji radykałowie, jak i zwolennicy rozwiązań kompromisowych. 30 marca 1981 r., w przeddzień zapowiadanego przez „Solidarność” strajku generalnego, po pełnych napięcia negocjacjach między stroną rządową i związkową osiągnięto konsensus i podpisano tzw. porozumienie warszawskie. Jednak zamiast ostatecznie uspokoić sytuację, wywołało ono nowe konflikty i spory."

Niniejsza monografia ukazuje kryzys bydgoski w szerokim kontekście historycznym – jego genezę, przebieg, a także dalekosiężne reperkusje, zarówno na płaszczyźnie politycznej, jak i społecznej. Uzupełnieniem monografii jest wybór źródeł, stanowiący tom drugi publikacji.

Do monografii dołączono płytę DVD z filmem dokumentalnym „Czternaście dni. Prowokacja bydgoska”

Projekt przygotowany w ramach porozumienia pomiędzy Europejskim Centrum Solidarności, Ośrodkiem Karta, Instytutem Pamięci Narodowej, Urzędem Marszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Urzędem Miasta Bydgoszczy oraz Senatorem RP Janem Rulewskim

  
Inne artykuły: 

Kryzys Bydgoski
http://www.wszechnica.solidarnosc.org.pl/?page_id=177
Prowokacja Bydgoska - marzec 1981
http://prawica.net/node/15939
"Solidarność" pobita w Bydgoszczy
http://wyborcza.pl/alehistoria/1,131861,13530070,_Solidarnosc__pobita_w_Bydgoszczy.html
Bydgoski marzec 1981
http://szlakipamieci.kujawsko-pomorskie.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=72&Itemid=83