Jarosław E. Wenderlich (1948-2016)

   Jarosław Edward Wenderlich, ur. 14 października 1948 r. w Bydgoszczy. Absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydz. Prawa (1970).

   W latach 1966-1970 członek Zrzeszenia Studentów Polskich. W marcu 1968 r. uczestnik protestu studenckiego w Bydgoszczy. W latach 1971-1972 pracownik Wydz. Finansowego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy, w 1972 r. pracownik redakcji „Dziennika Wieczornego”, w 1973 r. sekretarz redakcji „Echa ZNTK” w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego (później PESA), 1973-1974 redaktor naczelny „Naszej Trybuny” w Zakładach Rowerowych Predom-Romet w Bydgoszczy, 1974-1981 aplikant, asesor i podprokurator w Prokuraturze Wojewódzkiej, 1982-1990 radca prawny w Zrzeszeniu Właścicieli i Zarządców Domów.

  W październiku 1980 r. współzałożyciel pisma Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego Regionu Bydgoskiego „Wolne Związki”, autor artykułów, maj-listopad 1981 r. współredaktor. Od października 1980 r. kolporter lokalnej i ogólnopolskiej prasy niezależnej, plakatów i ulotek. Od stycznia 1981 r. współzałożyciel, redaktor naczelny i autor artykułów w „Chłopskiej Sprawie”, organie „S” RI Regionu Bydgoskiego, Toruńskiego i Włocławskiego. Luty-maj 1981 etatowy rzecznik prasowy i doradca prawny oraz członek MKZ Regionu Bydgoskiego; w marcu 1981 r. uczestnik porozumień z władzami w związku z kryzysem bydgoskim; obecny na sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej. Od czerwca 1981 R. członek zespołu redakcyjnego „Serwisu Informacyjnego” MKZ.

Posiedzenie Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność", 

które obyło się kilka dni po tzw. wydarzeniach bydgoskich. 

Na zdjęciu: przemawia Antoni Tokarczuk, przy nim siedzą: Michał Bartoszcze, Jarosław
Wenderlich, Krzysztof Gotowski, NN.
Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA/Independent Polish Agency 

IPA), przekazał Józef Lebenbaum.
23-24.03.1981

  Po 13 grudnia 1981 r. działacz podziemia. W 1982 r. członek założyciel Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom w Bydgoszczy; współorganizator i uczestnik Mszy za Ojczyznę oraz Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. W latach 1982-1989 autor artykułów w „Informatorze Bydgoskim” i „Bydgoskim Podziemnym Serwisie Informacyjnym NSZZ «Solidarność» Regionu Bydgoskiego”. Kolporter książek niezależnych (Rewolucja bez rewolucji, Polska zgwałcona, Katyń), znaczków z podobizną Lecha Wałęsy (1985), kalendarzy (1983-1989). W 1987 współzałożyciel pism podziemnych: „Chrześcijańskiego Informatora Kulturalnego” i „Świadectwa”, autor artykułów, 1989-1990 redaktor naczelny „Świadectwa”. Zatrzymywany na 48 godz. (przed manifestacjami 1 i 3 maja 1983 w Bydgoszczy), przesłuchiwany (w spr. KOS i w związku z nielegalną działalnością wydawniczą), poddawany przeszukaniom, wzywany na rozmowy ostrzegawcze, utrudniano mu pracę radcy prawnego.

  Do marca 1989 r. członek Komitetu Obywatelskiego w Bydgoszczy. W 1989 założyciel Stowarzyszenia Politycznego Prawda i Sprawiedliwość. 1989-1990 tzw. dodatkowy radny z ramienia opozycji w Komisji Praworządności i Przestrzegania Prawa WRN w Bydgoszczy; współzałożyciel, przewodniczący i I wiceprzewodniczący Stronnictwa Pracy. Styczeń-kwiecień 1990 członek KZ „S” przy ZR Bydgoskiego, rzecznik prasowy ZR. Od 1990 wicedyr., następnie dyr. Delegatury NIK w Bydgoszczy.

  Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi (1997), Krzyżem Semper Fidelis (2006), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007), Medalem Kazimierza Wielkiego. Członek honorowy Dzielnicy Kujawsko-Pomorskiej Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" w Polsce, członek Bractwa Inflanckiego i członek Konfraterni Sierpeckiej w Bydgoszczy. 

Źródła:
http://www.encyklopedia-solidarnosci.pl/
Zbiory Ośrodka "Karta"
Bydgoski Marzec'81

Bydgoskie graty

W latach 80. i 90. ubiegłego stulecia często można było spotkać takie oto widoki :)

1) Grat "Zastawy" na Wyspie Młyńskiej / Mennica

archiwum Express Bydgoski

 2)  Archiwum Express Bydgoski
Potrzebna informacja o miejscu wykonania zdjęcia

 3)  Archiwum Express Bydgoski
Potrzebna informacja o miejscu wykonania zdjęcia 

 4) fot. Tytus Żmijewski, archiwum Express Bydgoski
Potrzebna informacja o miejscu wykonania zdjęcia 

 4) fot. Tytus Żmijewski, archiwum Express Bydgoski
Potrzebna informacja o miejscu wykonania zdjęcia 

Augustyn Träger (1896-1957)

Augustyn Träger ps. „Sęk”, „Dąb”, „Tragarz”, „T–l”. Razem ze swoim synem, Romanem Trägerem, przyczynił się do zdobycia informacji na temat niemieckich rakiet V-1 i V-2, które były testowane na wyspie Uznam w ośrodku badawczym w Peenemünde. Uzyskane przez nich informacje pomogły w przeprowadzeniu nalotów na Peenemünde przez lotnictwo brytyjskie w 1943 r. w ramach operacji "Hydra".

 Roman i Augustyn Trägerowie

   Podczas I wojny światowej służył w armii austriackiej, a potem w Legionach Piłsudskiego. Pracownik operacyjny II Oddziału Wojska Polskiego. W 1942 r. został skontaktowany z przewodniczącym Rady Naczelnej „Miecz i Pług” Słowikowskim. Mianowany generalnym starostą pomorskim, a 1 kwietnia 1943 r. delegatem Zarządu Głównego i Komendy Głównej na terenie Wielkiego Pomorza i Prus Wschodnich. W maju 1943 r. osobiście pojechał do Warszawy i dostarczył dane o Peenemünde A. Słowikowskiemu i Z. Gradowi. Po nawiązaniu kontaktu z ofensywnym wywiadem dalekosiężnym „Lombard” KG AK został kierownikiem podgrupy „Bałtyk 303” (utworzonej z członków „MiP”), wchodzącej w skład grupy „Bałtyk”. Oprócz pracy wywiadowczej zajmował się także stroną organizacyjną „MiP”. Uczestniczył w zebraniach i odprawach poszczególnych placówek tej organizacji na Pomorzu. 

Na ścianie kamienicy nr 10 przy Wełnianym Rynku 

w sierpniu 2003 roku wmurowano i poświęcono tablicę 

oddającą cześć Augustynowi i Romanowi Trägerom.

   W 1934 roku przeprowadził się do Bydgoszczy, gdzie osiadł przy placu Poznańskim 5. Do 13 marca 1945 roku mieszkał przy Wełnianym Rynku 10. Pracował jako przedstawiciel poznańskiego „Stomilu” SA (opony samochodowe, motocyklowe, rowerowe) na Bydgoszcz i powiat bydgoski. Pozostawał w dyspozycji Oddziału II Sztabu Generalnego WP, często jeździł do Niemiec, zapewne w celach wywiadowczych. Był członkiem Stronnictwa Narodowego oraz Polskiego Związku Zachodniego. Udzielał się w Chrześcijańskim Związku Kupców Polskich, gdzie pełnił między innymi funkcję prezesa. Zagrożony aresztowaniem opuścił Bydgoszcz i wyjechał na Morawy. W grudniu 1944 r. lub w styczniu 1945 r. otrzymał z Częstochowy pisemne wytyczne władz „MiP”, w myśl których zamierzał odtworzyć dawne ramy organizacyjne na Ziemiach Zachodnich.
   Aresztowany 7 lutego 1945 r. przez NKWD pod zarzutem współpracy z gestapo i 13 marca przewieziony do Poznania, gdzie przebywał w obozie Wojsk Ochrony Tyłów NKWD I Frontu Białoruskiego, pozostając do wyłącznej dyspozycji władz radzieckich. Przekazany następnie polskim organom bezpieczeństwa publicznego, składał zeznania m.in. 8 kwietnia 1945 r. i 27 kwietnia 1946 r. Jego sprawę umorzono 28 lipca 1946 r. Zmarł 22 kwietnia 1957 r. w Bydgoszczy.

Źródła:

http://www.cmentarz.bydgoszcz.pl/

Instytut Pamięci Narodowej

wikipedia.pl